Ez zetozen haize onak hauteskunde gauean Nafarroatik, emaitza txarrenak betetzen ari ziren. Ez zen ezkutatzen Nafarroako eskuin kazikearen poza. Enrique Maya eta Esparza atera ziren jendez inguratuta, eta handik gutxira hasi ziren deklarazioak. Poza barnetik ateratzen zen, ez zen prestatua, eta entzun genituen haien hitzak: “Agur, Asiron, agur!”. Kasu honetan, ez NavarraSumako espainiar nazionalista ultren edo, nahi den bezala, ultranazionalisten aldetik bakarrik, PSNtik baizik, kutsu arrazistaz bustitako aldarrikapenean, euskararen kontrako jarrera eta euskaltasuna (bide batez, nafartasuna) bizi publikotik baztertzea bere bandera(ren zati bat) bihurtu duen alderdi politiko batetik.
Besterik izan ziren gauzak 1620an, Potositik igorritako gutun batean. Potosi Ameriketan nazioen gerra piztu zen: euskaldunak eta vikuinak (espainiarren gehiengoa eta mestizoak) aurrez aurre borrokatu ziren, eta han zen iruñear bat gutunez zuzendu zitzaion senitarteko bati; “agur” amultsu batez egin zion diosala gutunaren amaieran, nafarrek ohi zuten bezala.
Kontrako aldean, Nafarroako Erresumak (Behereak) burujabetza galdu zuen une berean. “Agur” esan ote zien Luis XIII.a gaztetxoak foru erakunde nagusiei, Pauera egindako espedizio militar baten ondoren Donapaleuko Nafarroako Kantzilertza desegin zuenean? Auskalo, ez da euskara asko behar, 2019. urtea testigu. Badakigu, haatik, frantsesa ezarri zuela hizkuntza ofizialtzat Nafarroako kantzilertzako (ahozko) euskararen eta Gorteetako bearnesaren ordez.
Besterik izan ziren gauzak 1936an, non eta Lizarran, indar kolpista erreakzionarioek, Ricardo Sanz Iturria komandante buruak zuzenduta, ikastola itxi, bertako euskarazko liburuak erre, eta “agur” hitza debekatu zutenean. “Zulora” eraman zuten, aldi berean, Lizarrako alkatea, Fortunato Agirre euskaltzalea eta Osasuna futbol taldearen sortzailea/sortzaileetako bat.
2019ra etorrita, ez da oso zaila igartzen PSNk zein tradiziotan kokatu nahi/ahal duen bere burua (utziko baliote…). Ikusi dugu “agur Asiron, agur” erraietatik atera zitzaien ikuskizun botxornosoa, eta begitatzen zaigu “pertsona normalen gobernua” nahi dutela, Enrique Mayak hala iradokita, adioooos…
