2008ko gerrak 800 hildako eta 192.000 desplazatu utzi zituen beren etxeetatik, eta horietako askori itzultzen utzi zitzaien arren, 20.000 baino gehiago Georgian geratu ziren. Gerrak bost egun bakarrik iraun zuen, baina itzulerarik gabeko puntua izan zen. Hegoaldeko osetiarrek ez dute ahaztuko beren hiriburuaren (Tskhinvali) aurkakoko bonbardaketa georgiarra, genozidioaren ertzean gertatutako biktimizazio bortitz bat bezala markatua, beren arbasoek Errusiako Gerra Zibilean Georgiako gobernuaren tropen aurka jarri zuten erresistentzia odoltsua gogorarazten diena. Hegoaldeko osetiarrek ez diote uko egingo irabazi duten segurtasunari, nahiz eta Hego Osetiako gobernuan dauden Errusiako funtzionarioak ugaritu egin diren, ministerio kargu garrantzitsuak betearaziz. Izan ere, agerikoa da errusiar gobernuaren aldeko tokiko babesa areagotu egin dela, Mendebaldearekiko antagonismoarekin batera, eta Hego Osetiaren ardatza modu erabakigarrian mugitu dela Hego Kaukasotik Ipar Kaukasora, ez soilik identitate arloan, segurtasun eta ekonomian esparruetan baizik.
Iparraldeko merkataritza areagotu egin zen Hego Osetiatik Ipar Osetiara Transkaukasiako Errepidearen bidez merkantzien garraioa ahalbidetzen duen Errokiko tunela hobetuz. Tunela, sobietar gobernuak 1984an burutua, Ipar Kaukasoko mendikatea zeharkatzen duen ibilbide bakanetako bat da. 2.000 metrotik gorako altueran kokatua dago eta bere luzera ia 4 kilometrokoa da. Hau da Hego Osetia eta Ipar Osetia lotzen dituen bide bakarra, eta, beraz, baita Errusiarekin ere. Bainan klima txarrengatik eta elur-jausiak izateko arriskuagatik, nahiko ezegonkorra da, eta, sarri, itxita egoten eta ondorioz eskualdea, aldian-aldian, erabat isolatuta gelditzen da. Egia esan, Errokiko tunelaren kontrola Hego Osetiaren garapenean dagoen palanka ekonomiko bakanetako bat da, zeharkatzen duen linea Transkaukasiko nagusia garrantzi estrategiko handikoa baita. Hego Osetiako agintariek tunelaren trafikoan bildutako bidesariak erabiltzen dituzte beren diru iturri nagusietako bat bezala. Gas hornidurak ere, hegoaldetik datozenak gerra aurretik, orain iparraldetik hornitzen ditu Gazpromek, Errusiako gas naturalaren erraldoiak, Dzaurikau-Tskhinvali gasbidea eraikiz, Ipar Osetiako Bizitza Silvestre Erreserba Nazionala zeharkatzen duena.
Erroki tunela Ipar Osetiatik sartzen
Hegoaldearekiko merkataritza, Georgiarekin duen mugan zehar, oso prekarioa da. 2004an, Georgiako agintariek Ergnetiko merkatua itxi zuten Hego Osetia eta Georgiaren arteko mugan, ustelkeriari eta kontrabandoari aurre egiteko aitzakiarekin. Neurri batean, merkatu hori merkataritza bateratuaren sinboloa zen hainbat hektarea lur hartzen zituen gatazka gunean, Tskhinval-Gori errepidearen kilometro askotan zehar. Ergnetiko merkatuan merkataritzan aritzearen esperientzia bi aldeentzat adibide positibo eta abantailatsu bihurtu zen, hegoaldeko georgiar eta osetiarren arteko konfiantza harremanak berrezartzen lagunduz. Segur aski, Ergnetiko merkatuaren itxierak, ustelkeriaren aurkako borrokagatik Georgiaren aurrekontuari lagunduko zion, baina, izatez, Georgia eta Hego Osetiako biztanleen arteko oinarrizko harremanen ezarpena eten zuen, eta bere itxierak ez zuen merkatu beltzaren desagerpena eta kontrabandoa ekarri. Gerraren ondoren, Hegoaldeko mugako merkataritza prekarizatu eta are gehiago pobretu da. Nekazaritzaren garapena gelditu egin da batez ere eskualdeko georgiar populazioa lekualdatu zenetik. Gerra garaian nekazariek nekazal produktoak kontsumo pertsonalerako soilik landatzen zituzten, beren produktuak ezin baitziren prezioan lehiatu Georgiatik inportatutako nekazal produktuekin. Hego Osetia eta Georgiaren arteko harreman ekonomiko guztien ondorengo amaierak, garraio kostuen eta monopolioen presentziaren ondorioz, nekazal produktuen prezioetan igoera handia eragin zuen, Errusia hegoaldeko eskualdeetan baino %50-%100 handiagoa. Elikagai gehienak, fruta barne, Errusiatik inportatu zituzten. Fruta eta barazkien ugaritasuna Hego Osetiako merkatuetatik desagertu zen, eta merkatuaren %90 Errusiatik inportatutako produktuek hartu zuten.
Erroki tunela Hego Osetiatik sartzen
Sobietar garaian 27 enpresa industrialek jarduten zuten errepublikan, baina azken urteotan errentagarritasun faltagatik itxi dute, eta orain ia ezer ez da geratzen. SESBn garaian zeuden industria-enpresa gehienak itxita daude edo aurreko edukieraren %5-10ean jarduten dute. Hego Osetian, gaur egun, 1.670 pertsona baino ez daude industrian lanean. Era berean, tokiko ur mineralak ontziratzeko hiru lantegi, garagardotegi-planta bat, haragia prozesatzeko fabrika bat (40 langile), laneko arropa josteko fabrika bat (530 langile), Rostelecom telekomunikazio-enpresa errusiarraren instalazio bat, asfaltorako eta harri birrindurako hainbat planta, eta ezer gutxi gehiago.
Hala ere, Hego Osetiak ere baditu baliabide intelektual, natural eta laboralak, horien erabilera arrazionalago eta eraginkorragoak errepublikari ekonomikoaren hazkunde ekonomikoa hobetzea eman diezaiokeena. Zalantzarik gabe, Hego Osetian, garapen handiagoaren aukerak bermatu ahal izateko eta autosufizientzia ekonomikoa lortzeko badaude zenbait aukerak. Hala eta guztiz ere, “autosufizientzia ekonomiko” horren errealitatea oso bestelakoa da, bere geldialdiaren arrazoiak oso anitzak baitira. Lehenik eta behin, eskualdearen garapen ekonomikoa oztopatzen duen faktore garrantzitsu bat da bertan bizi diren pertsonen kopuru txikia izatea, 50.000 biztanle baino gehiago ez baititu. 90eko hamarkadatik aurrera, biztanleria etengabe murrizten joan da, migrazioa arazo larria bihurtuz, delinkuentzia eta langabezia maila handia dela eta. Osetiako iparraldean eta hegoaldean hain ezberdinak diren bizi-mailak eragiten du hego-osetiarrentzat Ipar Osetia (batez ere hiriburua, Vladikavkaz) aukera oso erakargarria izatea. Bestalde, Hego Osetiako biztanleriaren %95ak errusiar hiritartasuna duela kontuan hartuta, beste aukera erakargarria da Errusiarako emigrazioa. Tokiko migrazio azeleratuak, bereziki gazteen artean, gainbehera demografikoarekin batera, azaltzen du herrixketan bizi den populazioa adineko emakumez neurrigabe osatuta egotea.
Tskhinvali, Hego Osetiako hiriburua
Bigarrenik, Hego Osetiako arazo ekonomikoen historikotasuna aintzat hartu behar da, autosufizientzia eta hazkunde ekonomikoa ez baitira inoiz gutxieneko maila onargarrian egon. Sobietar garaian dagoeneko, Hego Osetia izan zen menpekotasun bikoitza zuen administrazio unitatea: Georgiako SSRk Sobietar Batasunaren babespean zuzeneko kontrola egin zuen, baina osetiar biztanleriaren beharrak askotan ez ziren kontuan hartzen. Ondorioz, Hego Osetia Georgiako eskualde atzeratuenetako bat bihurtu zen, erabat menpekoa politikoki eta ekonomikoki, eta horrek eragin psikologiko negatiboak ekarri zituen, mentalitate pasiboa eratuz, kanpoko laguntzarekiko menpekotasunean oinarrituta eta ez burujabetza ekonomikoko mekanismoen garapen aktiboari zuzenduta.
Hirugarrenik, gaur egungo arazo ekonomikoak Sobietar Batasunaren kolapsoaren eta Georgiarekin izandako ondorengo gatazkaren ondorio zuzena dira, Hego Osetiatik egun dauden merkatuetara (altzairuaren industria bereziki) garraiatzeko ibilbideak blokeatu zirelako. Eta, trantsizioaren ondoren, estatu postsobietiko gehienek liberalismoaren sistema ekonomiko globalizatuari bidea ematen zioten bitartean, merkatu printzipioak eta lege egokitzapena eraldatuz, Hego Osetiak aldaketa horren trena galdu zuen, eta, beraz, beharrezko zaizkio ezagutza teknikoak lortzea, tokiko azpiegitura bat premiaz osatzeko.
Leonid Tibilov, Hego Osetiako hirugarren lehendakaria (2012-2017)
Laugarrenik, maila handiko ustelkeriak erakartzen du Errusiak laguntza ekonomiko garrantzitsua eskaintzen duen zenbateko gehienak ez direla helmugara iristen. Kalkulatzen da 2008az geroztik, Errusiak bidalitako 27.000 milioi errublo laguntza desagertu egin zela Hego Osetian arrastorik utzi gabe. Hain zuzen ere, behin eta berriz bidalitako laguntza humanitarioa ebatsi edo bota egin dute gehienetan kamioitik jaitsi aurretik. Leonid Tibilov, Osetiako Estatuko ministro ohia, 2013ko apirilean lehen ministro hautatua izan zena, 70 gobernu-funtzionarioak ustelkeria kasuengatik atxilotu zituen, eta 2014ko urtarrilean bere kabinete osoa baztertu egin zuen. Hala ere, Tibilovek ezin izan zuen Osetiaren kleptokrazia desagerrarazi Errusiako berezko egitura ustelez elikatzen delako.
Beraz, osetiar sistema politikoaren izaera erabat ustela egiaztatuta, Hego Osetiari eskudiruaren fluxua kontrolatzeko Moskuk duen ezintasuna (edo egiten uztea) ziurtatuta, argi dago Errusiak ezin duela jada aginduta duen azpiegitura plana gauzatu. Hortik ondorioztatzen denez, produktu osetiarrak ekoiztea eragozten duen azpigaratutako azpiegitura horrek, Kremlinekiko mendekotasun politikoari gehituta, eskualdearen garapen ekonomikoa nabarmen oztopatzen, lastatzen eta eragozten duela. Hori gutxi balitz, tokiko profesionaltasunik ezak eta berrikuntzetarako egoskorkeriak, tokiko baliabideen erabilera eraginkorra eta normaltasunez funtzionatzen duen sistema ekonomiko baten garapena eragozten dute. Barne-azpijokoek eta borroka politikoak izugarri zailtzen dute mekanismo koordinatuak garatzea lege-esparruaren barruan kanpo-munduarekiko interakzio ekonomiko eta soziopolitikorako. Horrek esan nahi du faktore horiek guztiek, gehienez ere, kanpo uzten dituztela bai Hego Osetian egindako atzerriko inbertsioa, bai beste herrialde batzuekiko harreman ekonomikoak. Ondorioz, Hego Osetiaren barne-legitimitatea ahul bihurtzen da, desberdintasuna eta ustelkeria nabarmen hazten dira, eta tokiko ekonomiak ezin dizkie bere biztanlei gutxieneko zerbitzuak (osasun, hezkuntza, enplegu) edo bizi-maila duina eskeini.
Anatoly Bibilov, laugarren eta egungo lehendakaria aurrekoaren ondoan (Leonid Tibilov)
Azkenik, nazioarteko komunitateak “aintzatespenik ez” izateak zaildu egiten du Hego Osetiak merkatu-aukera berriak izatea eta atzerriko herrialdeekiko lankidetza-aukerak garatzea, eta, aldi berean, baldintzatu egiten du Errepublikak Errusiarekiko mendekotasun handiagoa izatea.
Azken iritzi-inkestetan, Osetiako herritarrak kexu dira beren agintariekin, pasibotasuna, gaitasunik eza, arbitrariotasuna eta nepotismoa direla eta. Hego Osetiaren estatus politikoari dagokionez, bost dira aintzat hartutako aukerak: 1-Ipar Osetiarekin batzea eta ondoren Errusiako Federazioan sartzea, 2-Ipar Osetiarekin batzea eta Osetia Osoaren erabateko independentzia aldarrikatzea, 3-Hego Osetiaren erabateko independentzia, 4-Errusiako Federazioan sartzea Federazioko subjektu gisa (Estatu autonomoa), 5-Georgian sartzea. Laugarren puntua nekez onar daiteke Errusiarentzat, sortuko lizkiokeen barne eta kanpo ondorio politikoengatik. Georgiarekin bateratzearen gaiari dagokionez (5. puntua), ez da aukeratzat hartzen ez Hego Osetiarentzat ez Errusiarentzat. Beraz, hiru dira Tskhanvilik bideragarritzat eta errealistatzat jotzen dituen aukerak.
1-Errusiarekiko atxikimenduaren aldekoek (1. puntua) beren jarrera segurtasun kontsiderazioetan eta Georgiako eraso militarraren errepikapena saihesteko nahian argudiatzen dute, 90eko hamarkadaren hasieran gertatu zen moduan eta, bereziki, 2008ko abuztuan. Bigarren arrazoia da tokiko agintariek ez dutela eskumenik plan sozioekonomiko baten zereginak ebazteko, eta horrek pentsatzera bultzatzen ditu Errusiarekin bat eginez gero, kaudimengabezia desagertu egingo dela eta arazo sozioekonomikoak modu eraginkorragoan konponduko direla. Hego Osetiaren segurtasun bermeez gain, Georgiaren mehatxu politiko-militarra behin betiko ezabatzearekin batera, Errusiarekin batzearen aldekoek justizia historikoa berrezartzeaz hitz egiten dute (Osetia 1774an Errusiar Inperioaren zati bihurtu zen estatu erakunde bakar bezala), baita izaera humanitarioko arrazoiez ere: Kaukaso Mendilerro Nagusiko bi aldeetako osetiar hizkuntza eta kultura zaintzea eta garatzea, globalizazioaren erronkari erantzun bateratu ematea, etab.
Gerra garaian georgiarrek utzitako etxeak
2014ko ekainaren 8an Hego Osetian Legebiltzar berria Hego Osetian hautatua izan zen. Emaitzak onargarriak izan ziren Ipar Osetiarekin eta Errusiarekin (Anatoly Bibilov eta “Osetia Batua) bateratzearen aldeko indar polikoak (Anatoly Bibilov eta Osetia Batua) garaile atera ziren. Antza denez, Kremlinek ez du oraingoan Hego Osetia bere barruan sartzeko unerik aurkitu. Ukrainako gertaerak Errusiaren ziurgabetasun eta mesfidantzak azalduko lituzke, eta nazioarteko ikuspegia kontutan izanda, bi Osetietako bateratze-prozesuari bide ematea (Hego Osetia Errusiako Federazioan sartzeko aurreko urrats gisa) oso gaizki ikusia izango litzateke. Gainera, Ipar Kaukason ondorio potentzialak egongo lirateke anexioa egingo balitz. Ipar Kaukaso, errusiar ez diren 6 errepublikaz eta 40ren bat talde nazionalez osatuta dago, eta beraien arteko gatazkak kontezin eta era askotakoak dira. Ezaugarri desberdinak (muga, klan, identidade, erlijio, etab) tartekatzen eta gurutzatzen dira errepubliken artean sekulako liskarrak sortuz (adibidez, Ingushetia-Txetxenia, Ipar Osetia-Ingushetia, Kabardia-Balkaria, Daguestan-Txetxenia). Egia esan, Kaukasoko mugen aldaketa modu baketsuan oso gutxitan egiten dela frogatua dago, beraz, Errusiak une honetan ez du Ipar Kaukasoko Distrito Federalaren kontrol prekarioa arriskuan jarri nahi. Gainera, Hego Osetiaren anexioak, orain politikoki desegokia kontsideratuta, Ipar Osetiarekin bateratzeko aurreko ilusio-bultzada eta tokian tokiko indarra galdu du eta “Osetia Batua” leloa hauteskundeen aurreko taktika gisa ikusten da.
Vladimir Putin, hego osetiar Anatoly Bibilov eta abkhaziar Raul Khadzhimba lehendakarien erdian (2018-8-24)
2-Hala ere, azkenaldian joera bat agertzen da (2. puntua) Errusiako Federaziotik kanpo Osetiako Estatu bateratu eta independente bat eraikitzeko ideiaren inguruan, Hego Osetiako oposizioaren eta Ipar Osetiako elitearen zati baten artean sendotuz joan dena. 2-Zentzuzko ikuspegia da Hego Osetiako Errusiaren onarpena Ipar Osetiako elitearen zati handi batek hainbat mendetan lehen aldiz herrialde benetan independente bat eraikitzeko aukera bezala ikustea, osetiar herria elkartuz. Honek ez du inola ere esan nahi elite hau errusiarren aurkakoa denik, baina argi eta garbi erakusten du gertaeren logikak benetan osetiar estatu independente bat eraikitzeko ideiara, Ipar eta Hego Osetiako Batasuna Errusiar Federaziotik kanpo, eraman litzakeela. Agertoki horrek, ordea, badu puntu ahul bat, Ipar Osetiaren politika eta haren elite ekonomikoaren interesak ez datozelako nahitaez bat Hego Osetiako herriarenekin. Ez da ahaztu behar Ipar Osetiako elitearen interes komertzialek beti izan dituztela lotura ekonomiko sendoak Georgiarekin, eta etekin onak lortu dituztela aduana eskubideetan. Bi eliteen interes bateragarri hauek (Ipar Osetia eta Georgia), Hego Osetiako produktuak errusiar merkatuan sartzea galarazi nahi izango lukete.
3-Azken hauteskunde hauetan, Hego Osetia estatu bideragarri eta independente bihurtzeko aukera (3. puntua) Tskhinvaliko eliteen gutxiengo nabarmen baten iritzia biziki eta indar haundiz azaleratu da. Hala ere, Hego Osetiako independentzia osoaren aldeko gehienek aitortzen dute errepublikak ez duela horrelako bidea zeharkatzeko baliabidearik. Baina nork bere kolkorako hori guztia azterturik, onartzen dute egungo status quo mantentzea eskatzen ari direla, Errusiako finantza injekzioak oinarritzat hartuta, baina egoera honek ezin du luzaroan jarraitu. Zoritxarrez, independentzia aitortu zenetik igarotako 12 urte hauek Hego Osetiako estatuaren ezintasuna frogatu dute estatuaren garapena bermatzeko ez ezik, bere xedapen nagusiak eta lehentasunak kontuan izateko ere. Iragana nola izan den eta gertakarien nondik norakoa kontuan hartuta, ez dago arrazoirik pentsatzeko etorkizun hurbilean egoera honek hobera egingo duenik.
Beraz, Osetiako gizarteari eragiten dioten baldintza politiko, ekonomiko eta soziologikoak aztertuta, hainbat ondorio atera daitezke. 2008ko gatazkaren ostean, Hego Osetiaren egoera militarra normalizatuta egon arren, eta 12 urte igaro independentzia lortu eta Errusiak aitortu izanaz geroztik, hego-osetiar gizartearen egonkortze sozial eta ekonomikoa ez da lortu, ezta gutxiagorik ere. Gerra baino lehenagoko arazoak (mugak itxita, garapen ekonomikorako bideen blokeoak, eskualdeko pobrezia eta despopulazioa) konpondu gabe daude, enkistatu egin dira eta, denbora aurrera egin ahala, are zailago bihurtu dira.
Gaur egun, Hego Osetiak ez du independentzia politiko-militarrik, ezta ekonomikorik ere, eta bere eraldaketa Estatu independente eta eraginkor bihurtzeko faktore askok oztopatzen dute. Horien artean garrantzitsuenek, biztanleriaren kopuru txikia (beherakada iraunkor eta kezkagarrian murrizten ari dena), faktore geografiko eta orografikoari gehituta (naturak eskualdea irteera naturalik gabeko kalezulo batean egituratutakoa), oro har, bere garapenaren aldekoa ez den lurraldea erabakigarri baldintzatzen dute. Era berean, eskualdearen alderdi politiko, soziologiko eta ekonomikoen azterketek Hego Osetiak dituen garapen independenterako ikuspegi urriak aurreratzen dituzte, eta horrekin batera, epe luzera, inguruko beste estatu batzuekiko menpekotasun harreman hertsietan jarraituko duelako berrepena. Hego Osetia autoritarismotik demokraziarako trantsizioaren zeregin zailarekin ari da borrokan, estatu berria eraikitzeko saiakera neketsu, latz eta gogor batean. Baina begi-bistakoa da arrazoi historikoen konbinazioak, profesionaltasunik ezak, oposizio politikorik ezak, ezagutza tekniko eskasak eta finantza-baliabideen urritasunak, erronkaren zailtasuna berresten duela. Bestalde, guzti honek azaltzen du oraindik ez dela posible izan erakunde egonkorrak eta funtzionalak sortzea, ez eta estrategia politikoen garapen harmonikoa babesten duten gobernu indartsuak ere, etorkizun autonomoa irudikatzen, ahalbidetzen eta egingarri bihur dezaketenak. Beraz, Hego Osetiaren egungo independentzia ilusioz betetakoa dela ondoriozta daiteke, eta estatu eraginkor gisa osatzeko aukera, oraingoz, etorkizun gutxikoa.
https://busturianaiak.home.blog/2020/01/30/hego-osetia-eta-2-etorkizuneko-perspektibak/
