2008ko abuztuaren 26an Errusiak Abkhaziaren independentzia onartu izanak inflexio puntu bat ezarri zuen, gatazkaren historian orrialde berri bat ireki zuen eta Abkhazian Errusiaren eragin militar, ekonomiko eta politikoa areagotzen lagundu zuen. Errusiak base militarrak eraiki ditu han, mugak babesten ditu, estatu independente gisa nazioartean onartua izatea sustatzen du, gerra osteko hondamenak berrezartzen ditu, azpiegitura berriak eraikitzen ditu eta Estatuko aurrekontuen zati handi bat estaltzen du. Gauzak horrela, Abkhazia benetan protekturatu errusiar bihurtu dela esan daiteke?
Ekonomiaren ikuspegitik, Abkhaziako bazkide komertzial handiena da Errusia. Abkhaziar inportazioen %75 (batez ere erregaia eta elikagaiak) Errusiatik datoz, eta esportazioen %71 Errusiara ere badoaz. Bere inportazioen balioa, gutxi gorabehera, defizit komertzial nabarmena duten bere esportazioena baino hamaika aldiz handiagoa da. Hala ere, Abkhazian Errusiako jarduera ekonomikoa merkataritza eta inbertsioaz haratago doa. Adibide gisa erabil daitezke Abkhaziak Errusiako arau tekniko eta komertzialak hartzea, bere sare elektrikoa Errusiako Federazioarekin lotzea, bere trenbide sarea “Errusiako Trenbideak” Estatu konpainia errusiarrak kontrolatzea, bere itsas azpiegitura Errusiako konpainiek gainbegiratzea. Gainera, Errusiako petrolio konpainia handiena, Rosneft estatuko enpresa, petrolio bila dabil Abkhaziako kostaldean.
Errusiaren eta Abkhaziaren arteko integrazio ekonomiko hori, errublo errusiarra txanpon nagusi gisa erabiltzeak errazten duena, urtero 2009tik berritzen eta sinatzen diren akordio ekonomiko batzuen bidez gauzatzen da. Akordio horien azken helburua da bi herrialdeetako merkataritza-oztopoak kentzea eta aduana-gaietan lankidetza estua izatea. Bestalde, aldeek konpromisoa hartu dute akordio horietan elkarrekiko subiranotasuna defendatzeko, eta beren lurraldeetan base militarrak eraikitzeko eta erabiltzeko. Krimea 2014ko hasieran anexionatu ondoren, itun hauek kanpo politika koordinatu bat, segurtasun eta defentsa gune bakar bat eta abkhaziarrek errusiar hiritartasuna lortzeko arauen sinplifikazioa barne hartzen dute.
Sukhumgo itsas-portua
Horrez gain, Errusiak finantza laguntza zuzena ematen dio Abkhaziari, azpiegitura garatzeko eta gatazka osteko berreraikuntzarako; hartara, azken urteotan errepide, trenbide eta gobernu eraikin berriak eraiki eta berritu dira. Bestalde, Errusiako pasaporteak Abkhaziako biztanleei ematea (praktika hori 2000ko hamarkadaren hasieran hasi zen, sobietar pasaporteak amaitu zirenean) oso errentagarria zaie, Errusiako gizarte-onurak jasotzeko aukera ematen baitie, bai eta mugetan zehar bidaiatzeko aukera ere, Abkhaziako pasaporteak ez baitira aitortuak. Beraz, gaur egun Abkhaziako biztanleen gehiengo handi batek Errusiako pasaporteak ditu. Hala ere, gobernu errusiarra da pasaporteak igortzeko gai honetan mesede handia egin duena, horrekin Abkhaziako herritarren Errusiarekiko leialtasuna indartzea lortzen baitu, eta, gainera, Errusiari errusiar herritarren babesean duen erantzukizuna argudiatzeko eta indartzeko aukera ahalbidetzen dio, Georgiarekin 2008ko abuztuan izandako gatazkan egin zuen bezala.
Hala ere, Abkhaziaren eta Errusiaren arteko lotura sozial nagusia, Errepublika bisitatzen duten errusiar turista kopuru handiaren bidez egiten da (milioi 1 urtean). Errusiako turistek bisarik gabeko bidaia-erregimen bat dute Abkhaziarekin, Sobietar Batasuneko urteetatik hona oporretarako helmuga erakargarri bihurtu dena. Abkhazian 22.320 errusiar bizi dira, populazio osoaren %9,17, eta logikoa da Abkhaziako errusiar horietako asko Errusian dituzten senide eta ezagunek bisitatzea. Gainera, Errusia 11.000 pertsona inguruko abkhaziar diaspora txiki baten bizilekua da. Errusiaren eta Abkhaziaren arteko beste lotura sozial bat, hezkuntza trukea da, honen bidez, Errusiako gobernuak, urtero, batxilergoko graduatu gehienei bekak eskaintzen dizkielarik.
Gagrako hondartza.
Lotura sozial horiek indartu egiten dira Abkhaziako biztanleek errusiera ia unibertsalki hitz egiten dutelako. Errusiera hizkuntza frankoa da, eta eskualdeko biztanle gehienek hobeto hitz egiten dute errusieraz abkhazeraz baino. Abkhazera estatuko hizkuntza da, baina errusiera ofiziala eta praktikan hizkuntza nagusia. Errusieraren jarrera hegemoniko hori indartu egiten da Errusiako gobernuak aktiboki sustatuz eta hedabideak menderatuz. Abkhaziak dagoeneko baditu telebista abkhazeraz transmititzen duten irrati-hedapeneko enpresa nazionalak, baina Errusiako telebista unibertsalki jasotzen da. Abkhaziak ez du harreman esanguratsurik beste inongo estaturekin. Errusia da Abkhaziarentzat bazkide komertzial garrantzitsu bakarra, estatu independente gisa aitortzen duen botere eragingarri bakarra, bere biziraupenerako berebiziko laguntza militarra eskaintzen dion lagun esklusiboa. Abkhaziako aurrekontuaren zatirik handiena Errusiako finantza laguntza da, sektore publikoko soldatak ordaintzeko, gobernuko erakundeei eusteko, zerbitzu publikoak emateko, ekonomia dinamizatzeko, Errusiako pasaportea izateko, Errusiako pentsioak eta beste onura batzuk jasotzeko. Laburbilduz, ondoriozta daiteke abkhaziarrek beren gobernuak eskaintzen dizkionak baino zerbitzu hobeak eta merkeagoak lortzen dituztela Errusiatik.
Errusiako base militarrak Abkhazian
Izan ere, gaur egun Errusiak Abkhaziarekin duen lankidetza ekonomiko eta gobernu-arteko estu horrek alde bakarreko mendekotasun esklusiboa sortu du. Baina mendekotasun asoziazio hori, gainera, oso asimetrikoa da, eta horrek, ezinbestean, kontuan hartu beharreko kontraesan oso garrantzitsuak dakartza. Besteak beste, honako hauek har daitezke kontuan:
1-Errusiako enpresa-sartzearen bolumena biziki sartzen da Abkhaziako ekonomian, 1992-1993ko gatazka armatuan suntsitua, ez baitzen eskala handian pribatizatu, ezta eskualdeko eta nazioarteko ekonomian txertatu ere. Beraz, egoera desberdin horrek abkhaziar enpresa nazionalen garapen-aukerak murriztea dakar.
2-Bestalde, oso kontuan hartzekoak dira jabetzaren gaineko arazoek eragindako lege-zailtasunak. Ia hamar urtez, Errusiak presioa egin dio Abkhaziako legebiltzarrari, hark Abkhaziako jabetzak Errusiako herritarrei saltzea ahalbidetuko duen legea har dezan. Hala ere, atzerriko herritarrei ondasun higiezinak saltzeak errepublikaren oreka etniko delikatua aldatuko ote duen beldur da Sujum. SESB kolapsatu aurretik, abkhaziarrak biztanleriaren %18 baino gutxiago ziren, eta gaur egun, berriz, %50 inguru. Beraz, atzerritarrei (nagusiki errusiarrei) ondasun higiezinak saltzearen auziak denbora luzez zatitu du iritzi publikoa. Abkhaziar politikak bizi duen prekarietate eta ahultasun egoerak merkatuaren funtzionamendua zein jabetza pribatuarekiko errespetua ziurtatuko duten arau, erregulazio eta legezko erakundeen garapen osoa eragozten du. Errusiak Abkhaziari egiten dizkion bidezko erreklamazioak, hark legea aplikatzeko eta defendatzeko duen betebeharrari buruzkoak, oso gai eztabaidagarria dira. Hala ere, errepublikak gobernantza ez eraginkorra, ustelkeria endemikoa eta klan sistema betikoa pairatzen dituen bitartean, ezer gutxi egin daiteke aurrera. Isolamendu urteek ideologia berri bat sortu zuten, baina 1990eko gobernu moduen sistema eta kultura iraunarazi zuten.
3-Ikuspuntu militarretik, ez dago zalantzarik Errusiako indar militarren hedapenak eta Abkhaziako lurraldean zehar base militarrak eraikitzeak defentsa sistemaren beraren garapena eta funtzionamendua zailtzen duela.
4-Abkhaziaren nazioarteko onarpen zabal baten itxaropenak Sujumen interesa piztuko luke, baina arazo erantsia izango litzateke Moskurentzat, eskualdean duen presentzia esklusiboa desafiatuko lukeelako.
Sergei Bagapsh, Abkhaziako bigarren lehendakaria (2005-2011)
Era berean, batzuetan kontraesan horiek liskar eta etsaitasun handiak eragiten dituzte. Hala, Abkhazian, errusiarrek, besteak beste, lurrak atxikitzea eta jabetza kopuru handiak erostea leporatu dietenak, eskualdea ustiatzearen aurka daude. Abkhaziako agintariek egindako bidegabeko eralgitzearen alegatuak eta Moskuko finantza-laguntza ordaintzeko metodoa ere liskar larrien arrazoi izan dira.
Lotura ekonomiko eta politiko indartsu horiek, berezko kontraesanekin, ez datoz bat, neurri berean, Errusiak Abkhazian garatzen diren prozesu politikoetan duen eragin batekin. Askatasun mugatuekin eta errepresio maila ezberdinekin bada ere, Abkhaziak Errusiak baino aniztasun politiko eta erantzun maila handiagoa du. Adibide gisa, 2004ko Abkhaziako lehendakaritzarako hauteskundeetan gertatutakoa. Hauteskunde hauen aurreko garaian, Errusia presioa egiten saiatu zen Raul Khadzhimbaren alde eginez. Hauteskundeak baino pixka bat lehenago, Vladimir Putinek honekin egin zuen topo Sotxin, eta bilera horretako argazkiak nonahi argitaratu ziren Abkhazian. Baina, Errusiak Khadzhimba nahiago izatearen ezkutuko erakustaldi honen ondorioz, abkhaziarrek, euren aurkaria zen Sergey Bagapshen alde bozkatu zuten. Bozketa hori Abkhaziako barne arazoetan Errusiaren interferentziaren hautematearen aurkako protesta gisa egin zen. Errusiarrek abkhaziar politikan duten kontrol mugatuaren beste adierazle argi bat, legebiltzarrean errusiarrik ez egotea da, edo gobernuaren botere betearazle eta legegileetan funtsezko jarrera guztiak abkhaziarrenak izatea.
Raul Khadzhimba, Abkhaziako laugarren lehendakaria eta egungoa 2014ko irailaren 25etik
Batzuek argudia lezakete Errusiak, hain menpekotasun indartsu horren ondorioz, protektoratu estatura murriztu duela Abkhazia. Baina abkhaziarrak bere abkhaztasuna izateaz harro dira, Errusiarekiko harremanak elkarte izaerakoak baino ez direla zehazten dute, eta euren errepublikak independente dirauela. Errusiako politikariak (eta haien iritzi publikoaren zati handi bat) harrituta eta atsekabetuta daude abkhaziarrek Errusiarekiko batasun hori “leialtasunaren truke segurtasuna” ren ildoan akordio politiko soil bat balitz bezala hautematen dutelako. Mosku “batasun espiritual” baten zain zegoen, adiskidetasun iraunkorreko promesekin, eta horregatik harritzen zen Abkhaziak Errusiaren zati bihurtzeko asmorik ez izatea.
Baina, egia esan, independente gisa onartua izan ez zen urteetan, abkhaziar gizartearen ideologiak eboluzionatu egin zuen; 2006an, %68k uste zuten errepublikako estatuaren arazoari heltzeko modurik onena Errusiarekiko batasuna zela, baina 2011n, iritzi publikoak erabat aldatu zuen irizpidea, galdetutakoen %73 Abkhaziaren independentzia politikoaren alde zegoela eta soilik %24.6 Errusiarekiko batasunaren alde. Dagoeneko ez dago integratzeko planik, ez iparraldeko bizilagunekin (Errusia), ez hegoaldekoekin (Georgia). 2008ko errekonozimenduaren ondoren Abkhazia ekonomikoki eta politikoki Errusiatik hurbilago egin zen, baina sozialki eta kulturalki nabarmen urrundu.
Gai honi dagokionez, argigarria eta paradigmatikoa da Abkhazian erlijioaren arazoarekin gertatzen dena, gai honen bidez Errusiak bere eragin politikoa hedatu nahi duelarik. Abkhaziako Eliza Ortodoxoa, sobietar boterearen garaian, Georgiako elizaren jurisdikziopean zegoen. Gerra abkhaziar-georgiarraren ondoren, klero guztiak (gehienak georgiar etnikoak ziren) errepublika utzi zuen, eta lau klerigo ortodoxo bakarrik geratu ziren: hiru errusiar eta abkhaziar bat. Egoera paradoxiko bat gertatu zen, ikuspuntu formaletik, Abkhaziako elizbarrutia, georgiar elizbarrutiarena bazen, benetan, ez baitzegoen Georgiako elizgizonik Abkhaziako lurraldean, eta, beraz, Abkhaziako elizbarrutiak, Errusiarantz grabitatzen zuen, baina, existitzen zen estatus quo-ak, Moskuk, bere jurisdikzio espiritualaren pean, ez zuen onartzen. Gerran zehar, gertaera garrantzitsu bat gertatu zen, Abkhaziako Elizako eliteak, bere klero nazionalaren eraketa bizkortua aktibatu zuen, eta bere begirada, Konstantinoplako Patriarkatuari zuzendu zion, ez Moskuri.
Simon Kananearraren Monastegia, Abkhaziako Metropoli Sakratuaren egoitza
Errusiar kulturak abkhaziar bizitzaren alderdi gehienak hartzen ditu. Errusiako telebista eragin handikoa da lurralde osoan, eta errusiera atzerriko albisteak jasotzeko hizkuntza nagusia izan dadin lagundu du. Abkhaziako belaunaldi zaharrenak jatorri sobietarra du, eta horrek esan nahi du Errusiarekin aliatu estuak sentitzen direla. Azken urteotan, gazte kopuru esanguratsu batek etxetik alde egin du, Errusiako unibertsitateetan ikasi eta prestakuntza jasotzeko. Badirudi errusiar kulturarekiko ulermen eta adostasun maila altu horrek elkarkidetza, laguntza eta atxikimendu estuagoa ekarriko lukeela. Baina gaur egun, abkhaziarrak jarrera ezberdinak hartzen ari dira Errusiarekiko. Sobietar garaian hazi zen aurreko belaunaldiak nostalgikoki SESBeko bizitzaren egonkortasuna gogorarazten badu ere, gauzak alda daitezke, orain elite politikoan belaunaldi aldaketa gertatzen ari delako. Izan ere, gero eta buruzagi gehiago, 40 urte ingurukoak eta gerraosteko herrialde independentean sortu ziren ideologiak dituztenak, nazioaren ideiarekiko grinazko giro batean hazi zirenak, garai berri bat irekitzen ari da, non, urte askotan lehen aldiz, zauri zaharrei buruz libreki hitz egin daitekeen (bereziki, abkhaziarrek Turkian eta Ekialde Ertainean XIX. mendean izan zuten derrigorrezko birkokapenari buruz). Duela gutxi Ainar alderdia indartsu sartu da, 2015eko amaieran erregistratua, bere manifestuan XIX. mendeko abkhaziarren deportazioa aipatzen duena. Ainar ere egungo alderdien politikaren aurka dago, iraultzaren aurreko garairik onenetan bezala, gobernatuko duen erakunde nagusia Herri Asanblea izango den demokrazia zuzen handiagoaren alde eginez.
Tengiz Jopua, Ainar alderdiko liderra.
Abkhaziaren azpian, etorkizun politikoan eragin erabakigarria izan dezakeen ideia-indar bat dago. “Muhayirismoa” da, arabierazko “muhajeret” hitzetik dator, eta birfinkapena, emigrazioa esan nahi du; askotan, “Muhayirs” hitzak “erbesteratuak” esan nahi du. Ipar-mendebaldeko Kaukasoko menditar gehienen hustuketa, abkhaziar biztanleriaren zati batzuk barne, Kaukasoko Gerraren amaierarekin eta nekazal erreformaren hasierarekin lotzen da, baina aldizka jarraitu zuen ia XIX. mende osoan Lehen Mundu Gerra hasi zen arte. Muhayirismo hitza, Kaukasoko herriak Otomandar Inperioari erbesteratu izanaz gain, bere jaioterrira itzultzeko desiraz ere ari da, hau da, alderantzizko emigrazioaz. Eta Kaukasora itzultzeko prozesu hau, berehala hasi zen arren, oso zaila egin zen, gobernu tsarrek eta turkiarrek ezartzen zituzten debeku, murrizketa eta baldintza zorrotzengatik, eta, beraz, bere jaioterrira itzultzeko ametsa, zati batean bakarrik egin zen.
Gaurko Abkhazia independentearen errealitateak, bere memoria historikoaren berreskurapen progresiboarekin eta bere diasporarekiko gero eta hurbilketa estuagoekin, muhayirismoa gaurkotasunez egotea eta Abkhazia modernoaren osagai soziologiko garrantzitsua izatea eragiten du. Egia esan, Abkhazian oraindik ez dira sortu Ekialde Hurbileko herrialdeetako mujayirren ondorengoak aberriratzeko baldintzak. Haren arbasoak Abkhaziatik atera ziren duela bi mende, eta ingurune sozial, kultural eta erlijioso erabat ezberdin batera egokitu diren pertsonak dira. Bere jaioterrira pixkanaka itzultzeak, eta abkhaziar modernoekiko komunikazio eta elkarbizitzak, hauen gehiengoa SESBn jaio zelarik eta Errusiako zibilizazio multinazionalaren kode soziokulturaletan hezi zena, ziur asko elkartasun etnikoaren olatu bat sortuko zuen eta azken 200 urteetako sinbolo historikoak berpiztuko zituen. Sintesi honek, ziur asko, Errusiaren interesen aurka Abkhaziaren politika bideratuko lukeen zarataren aurkako ondorio argi bat izango luke.
Abkhaziaren “borondatezko amore ematea” Errusiako Inperioari (1810-2-17)
Gai horrekin lotuta, eta ikuspuntu historiko batetik, oso garrantzitsuak dira, halaber, Errusiako historialarien eta abkhaziarren artean aurkitutako jarrera sendo eta kontrajarriak. 1810eko otsailaren 17an, Abkhazia estatu independente izatetik Errusiar Inperioaren zati izatera pasa zen. Errusiar indarrek Sukhum gotorlekua hartu eta bere babestua zen Sefer Ali-Bey Shervashidze ezarri zuten, Abkhazia Errusiako Inperioaren barnean basailu bezala sartzea erabaki zuena, printze bezala gobernatuz. Abkhazia Errusiar Inperioan “sartzeari” errusiar historialariek “borondatezko amore ematea” deitzen diote. Une hartan, Abkhaziak Kaukasoko mendietako biztanleen gizarte demokratikoen estilo librearen eta Georgiako sistema feudalaren arteko tarteko posizioa betetzen zuen gizarte bat zuen. Bere egitura sozialaren espiritua zirkasiarren munduarekin estuki lotua zegoen, ez zegoen lurraren jabetza feudalik, eta komunitate libreko kideek herrialdeko biztanleriaren bi herenak ordezkatzen zituzten. Bestela esanda, hemen morrontza ez zen existitzen. Hasieran, errusiar kontrola nekez hedatzen zen Sukhum baino haratago, turkiar noblezia musulmanak zuzendutako eta menderatutako gainontzeko eskualdearekin. Otomandar Inperioarekin eta Kaukaso iparraldeko tribuekin izandako zenbait liskarretan, errusiarrek Abkhazia osoa hartu zuten 1864an, printzearen tokiko autoritatea abolitu zutenean. Kaukasoko gerra eta 1866ko eta 1877ko altxamendu antikolonialen errepresioa hondamendi nazionala izan ziren abkhaziarrentzat. Biztanleen erdiak baino gehiagok jaioterria utzi eta errefuxiatu bihurtu zen Turkian. Eskualdeko eremu handiak hutsik geratu ziren; armeniar, georgiar, errusiar asko Abkhaziara emigratu zuten, lurralde okupatuaren zati handi bat birpopulatuz.
Behin honetaraz gero, oso argigarria da 2010eko irailaren 27an, Sukhum hirian gertatu zena. Hiri hartan, “Abkhaziaren hautu historikoa: 200 urte Abkhazia Errusiara atxiki zenetik” nazioarteko konferentzia akademikoa egin zen, Georgiako tropek 1993an hiria askatu zuteneko 17. urteurrena ospatzeko ekitaldien barruan. Konferentziak polemika handia eragin zuen, eta agerian geratu ziren elite akademiko eta politiko abkhaziar eta errusiarren ikuspegi kontrajarriak. Errusiar historialariek, Moskun egoitza zuen EIEren Estatuen Institutuak ordezkatuak, Abkhaziaren “borondatezko amore ematea” nabarmendu zuten 1810ean, baita “batasun espirituala” eta “errusiarren eta abkhaziarren adiskidetasun iraunkorra” ere. Ez zen tragedia nazionalik izan, ezta Muhajir mugimendurik ere, ezta zarismoaren aurkako abkhaziarren askapen nazionalerako borrokarik ere, ekintza militarretan errusiarrek abkhaziarrekin izandako elkarrizketa eta batasun prozesu baketsu bat baizik. Azkenik, Abkhazia Errusian sartzea, aurrerapen historikoko ekintza bat izan zen, turkiar uztarriari amaiera eman ziona eta abkhaziarrak, inbaditzaileekiko etengabeko beldur batetik askatu zituena. Oso alderantziz, abkhaziarrek nabarmendu zuten Abkhazia Errusian benetan integratzea gerra basati baten ondorioa izan zela, milaka abkhaziarrek Turkiara egindako deportazio masiboarekin. Abkhaziarrentzat ezin da “borondatezko amore emate” batez hitz egin, baizik eta XIX. mendean abkhaziar herriaren aurkako gerra erregimenaren ondoriozko konkista militar batez, erretako lur politika bat aplikatu zuena: Abkhazia behar zuen, baina abkhaziarrik gabe. XIX. mendearen amaiera baino lehen Abkhazia utzi zutenen kopurua 180.000 pertsonakoa izan zen. Hogeita hamar urtez, 1877tik 1907ra, abkhaziarrak “errudun populaziotzat” hartu ziren tsarren Errusian.
Abkhazia 1856an
Abkhazia, 1864ra arte, etnikoki homogeneoa zen, baina, XIX. mendearen bigarren erdian, herrialdea, errusiarrek, greziarrek, armeniarrek, bulgariarrek, alemaniarrek eta estoniarrek kolonizatu zuten, Georgia mendebaldeko inguruko eremuetatik, georgiarrak eta mingreliarrak iritsi zirelarik. Ondorioz, herrialdearen egoera etno-demografikoa izugarri aldatu zen: 1886an, abkhaziarrak biztanleriaren %86 ziren, 1897an %55 baino ez. Eta harrapaketa horiek guztiak Errusiar Inperioaren “Estatu politikak” jarraituz egin ziren, lurralde “desleiala” kristautzeko. Abkhaziarren ikuspuntu honek, egungo “belatz” errusiarren haserrea eragin zuen (eta eragiten jarraitzen du), norentzat Abkhazia eta Kaukaso osoa konkistatzea, herri basati eta fedegabe bat salbatzeko helburu “zibilizatzaile” eta “ebanjelizatzaile”-arekin burutua izan baitzen. Haientzat, “borondatezko amore ematea”-ren emaitza positiboen artean daude eskualdea espazio inperialean integratzea eta haren modernizazio sozial eta ekonomikoa, abkhaziarrek Errusiako eta munduko kulturen lorpen gorenetara iristea, alfabeto zirilikoko abkhazierazko idazkera modernoa sortzea, abkhaziar intelektualtasunaren mailakako prestakuntza, errepide modernoak eta portu-instalazioak eraikitzeko inbertsio publikoak, bai eta portu-instalazio integratuak garatzea ere. Azkenik, abkhaziar herria “zibilizatu” egin zen eta “historiarik gabeko herria” izatetik Errusiar Inperioaren barnean historia zuen herria izatera pasa zen. Ondoriozta daiteke horrelako argudioak izan ohi direla Inperio guztiek beren tropelei egiten dizkieten ohiko justifikazioak. Nazioarteko konferentziak oso tentsio handiko amaiera izan zuen bi aldeak oso aurrez aurre zirela gaitz handiagoetara igarotzeko zorian. Errusiak Abkhazian zuen enbaxadore Semyon Grigorievek azkenean esku hartu behar izan zuen eztabaida beroari amaiera emateko.
Errusiak Abkhazian duen enbajadore Semion Grigorievek Abkhs-Apsha ordenaren tituloa jasotzen Khadzhimba Abkhaziako lehendakariaren eskutik
Laburbilduz, ondoriozta daiteke, azken urteotan, abkhaziarren urruntze soziokultural (eta politiko?) mailakatu horren ondorioz, Errusiak Abkhaziako aginte-botereekin duen harremana ez dagoela frikzioetatik libre. Baina Errusiaren babesaren ordezko aukerarik ez egoteak, indar politikoen artean Errusiaren paper orojakileari buruzko desadostasunik ez egotea eragiten du. Indar politiko guztiek bedeinkatzen dute Errusiaren parte-hartzea, eta bakar batek ere ez du aurreikusten etorkizunean Georgiako estatura itzultzea. Gainera, abkhaziar gehienek (%74,4) uste dute Abkhaziak lehentasunezko harremanak izan behar dituela Errusiarekin, eta oso positibotzat jotzen dute herritarren %89,8k. Eta hori egiaztapen objektibo bat da, abkhaziarren ustezko urruntzearekin kontrastatzen duena.
Beraz, panorama horren aurrean Moskuk ez du inolako arazorik. Jakinik hautagai eta alderdi nagusiak, azken batean, laguntza finantzarioaren eta Errusiako beste asistentzia modu batzuen menpe egongo direla, epaile eta ikusle jarrera hartzen du, bere adierazpenik txikienean, bastidoreen artean, abkhaziar politika kudeatuz. Ez du gehiago behar. Baina, Errusiak azken urteetan izan duen inplikazio handia gorabehera, ez dirudi Abkhazia bere interesetarako lehentasunezko arloa denik, Abkhazia, denborarekin, karga diplomatikotzat jo daitekeelako Errusiarentzat, eta, gainera, finantza eta militar laguntza urtean milioika errublo kostatzen zaiolako Errusiako altxor publikoari. Hemendik galdera ireki baten egokitasuna: zein izango da Errusiak Abkhaziarekin epe luzera izango duen konpromiso maila?
