36ko gerra ardatz duen ‘La tierra está sorda’ diskoa argitaratu du Barricada taldeak, Enrique Villarreal ‘Drogas’-en proiektu pertsonala. Egileak berak dioenez, «ezjakintasunaren lotsak sortutako» hemezortzi kanta dira.
Ezkaba mendia Txantrea auzoko gibelaldea da, eta hango gotorlekuan gertatu zena 45 urterekin jakiteak lotsa pixka bat ematen du». Enrique Villarreal Drogas-ek, Barricada musika taldeko sortzaile, bultzatzaile eta arimak, egungo ahotsak eta baxuak, lotsa horretatik jaiotako diskoa kaleratu du. Berea da, horrela esan daiteke. Bera pertsonalki erasanda sentitu baitzen San Cristobaleko ihesa dokumental baten bidez ezagutarazi zutenean. Bera joan zen berriro Ezkabara, bera hasi zen jendeari galdezka, berak irakurri zituen liburuak, berak egin zituen elkarrizketak, bisitatu zituen hilobiak, telefonoz hots egin zien bizirik zeudenei.
Eta berak galdetu zien beste hiru taldekideei, Alfredo Piedrafitari, Francisco Javier Hernandez Boni-ri eta Ibon Sagarna Ibi-ri: «Zer iruditzen zaizue memoriari buruz disko bat egiten badugu?». Eta besteei primeran iruditu zitzaien, eta orduan musikarekin hasi ziren buru-belarri. Drogasek jada buruan zituen hitzen gaineko musika egin behar zelako. Eta hitz horietan zegoen emozio guztia islatu beharra zegoelako.
Eta orain atera dute La tierra está sorda (Lurra gorra dago), Warner Musik diskoetxearekin, 36ko gerraren inguruko disko tematiko harrigarria, hemezortzi kanta bata bestearen atzetik barrenetik sortuak.
Barricadaren diskorik handizaleena? Beharbada, bai. Sentituena? Sentituenetakoa, behintzat, bai. Landuena? Dudarik gabe.
Hiru urteko lana
Hiru urte eman ditu Drogasek diskoa prestatzen. 56 dokumental ikusi ditu, eta 78 liburu irakurri. 78 liburu? «Ez da hainbeste. Pentsa ezazu 36ko gerra gai hartuta 40.000 liburu argitaratu direla», dio. Eta gero argudiatu du: «Hiru urte behar izan ditut jendearekin hitz egin beharra zegoelako, ikusi behar nuelako nola ateratzen zituzten hezurrak, non zeuden lubakiak eta kontzentrazio eremuak. Joan den astean Saturraranen izan nintzen (Mutriku, Gipuzkoa). Harrituta geratu nintzen horko gazteek ez zekitelako ezer. Adineko batzuei galdetu behar izan nien. Haiek gogoan zuten presoei jatekoa eman izana. Baina ehundik gora hil ziren han!».
Hitz guztiak berak egin ditu. Denak, bi kenduta: Hasta siempre, Tensi, Dulce Chaconena, eta Cierra los ojos, Francisco Javier Hernandezena. Denetan salaketa gogoa dago, baina, batez ere, jakin-nahia. «Esku artean daukazun lana ez da ikerketa jakintsu bat (…). Ezjakintasuna onartzea izan da, ez besterik», idatzi du Drogasek diskoarekin batera banatuko den ia berrehun orriko liburuxkaren hasieran. «Ez dut memoria berreskuratu nahi», nabarmendu nahi du berak, «ez diot inori ezer erakutsi nahi. Isiltasunaren lotsa, hori da erakutsi nahi dudana. Gu baikara katebegi galdua berreskura dezakeen belaunaldia, eta guk erabaki dezakegulako guri kontatu ziguten historia berrogei urte barru berriro errepikatzea nahi dugun».
Ezkabako trilogia da diskoaren ardatza. Ihesaldi haren inguruan idatzitako hiru kantak. Dulce Chaconen La voz dormida liburuak, berriz, bi kanta ditu. Elizaren zeregina, irakasleen lana, hainbat presondegitan izaniko lekukotasunak… denek dute kanta bat. Eta denek musika behar zutenez, taldea arduratu zen. «Jendea hunkitzea nahi genuen», dio Piedrafitak, «hori zelako lan honen ardatza: emozioa».
Horretarako, ohiko instrumentuak ezberdin nahastu dituzte orain, eta kantak, batzuetan, folk ukituarekin hasten dira, erritmoari garrantzia emanez. Ondoren, instrumentuak gehitzen dira, Barricada estilora amaitu arte: gitarra itxuragabetuak, baxu oinarri sendoa, kantatzeko moduko errepikak. «Ulertzeko erraza da dena», dio Drogasek. «Ez dugu inpartzialtasuna bilatu, hori zentzugabea da. Baina ulertu nahi duenak ulertuko du, hori garbi dago».
